0+
D.I.R yani gelişimsel, bireysel farklılıklar ve ilişki odaklı yaklaşımların kısaltılmışı olup oldukça multidisipliner bir tedavi metodudur. Bu metod otizmli çocukların tedavisinde kullanılmaktadır. Tedavi genel olarak çocuğa bir bütün olarak odaklanır. Çocuğun diğer bireylerle olan ilişki ve etkileşimlerine yönlenir. Bu tedavi metodudun ana felsefesinde çocuğun duygusal dünyasında diğer bireylere bağlandığı ve kendi bilişsel – duygusal gelişimi esnasında o bireylerle etkileşimde bulunma yetisini gösterdiği yer almaktadır. Öğrenme yetisi duygusal gelişimden ayrı değildir, aksine onunle birlikte gelişmektedir. Bu nedenle D.I.R yani Floor time tedavisinin başlangıç noktası her daim, çocuğun kendiliğinden – doğal olarak ilgi duyduğu şeylerdir. Doğal ilgilerden başlayan tedavi bu odak temel alınarak ilerlemektedir.
Çocuğun yakın ve uzak çevresindeki diğer bireylerle etkileşiminde yaşanan zorluklar biyolojik temelde yatan duyusal işlemleme problemlerinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle çocuk, çevresindeki dünyadan bir mana elde etmesi ve bu manalara cevap sağlayabilmesinin de etkilendiği düşünülmektedir. Bu problem kaynağından dolayı çocuk; ilişkilerinde, öğrenme dünyasında ve çevresindeki diğer bireylerle olan etkileşimleri yolunda gitmez. Sonuç olarak da çocuk etkileşim dünyasından kendisini sıyırır ve geri çeker. D.I.R metodunda ana hedef çocuğun kendi aile fertleriyle olan etkileşiminin kurulmaya başlanması ve etkileşimin anlamlı kılınmasıdır. Buna verilebilecek en iyi örnek, bu problemleri yaşayan çocuğa, etkileşim ve iletişimin güzelliğini doğru sunabilmekten geçer. Diğer insanlarla olan iletişimin güzelliği ise coşkulu sunumlardan geçer. İletişimin güzelliğini ön plana çıkartarak iletişim kurmaktan vazgeçen çocuk bizim dünyamıza doğru çekilmeye çalışılır.
Floor time yönteminin bir diğer kilit noktası da, çocuğun etrafına bilhassa kendi ailesine ve bakıcılığını yürüten kişilere, kurumlarda görev yapan bakıcılara çocuk hakkında yeterli bilgiyi işlemekten geçer. Bu kapsamda; çocuğun içinde olduğu dünya, duyguları, ilişkileri, çocuğun gelişim düzeylerini, duyusal verileri edinme, verileri işlemleme ve verilere cevap sunmadaki farklılıklarının neler olduğu hakkında aile ve bakıcılarına eğitim verilmelidir.
Çocuğun hem sosyal hem de duygusal fonksiyonlarında odaklanma üzerine yoğunlaşılır. Bu nedenle iletişimi, düşünme yapıları, öğrenme yetileri, motor sistem fonksiyonları, vücutlarının farkındalıkları ve dikkatleme yeteneklerine odaklanma yapılmalıdır. Odak noktalarda bu manalar vardır. Bunun yanı sıra çocuğun akademik yetenekleri için de çalışmalar yürütülmektedir. Ancak asıl odak noktasına ek olarak işlem görür. Odaklama, işlemleme ve ilerletme esnasında aile ve bakıcılara; floortime eğitim videoları, Floortime kitap, Floortime makale, Floortime materyalleri hakkında gerekli bilgiler verilmelidir.
Floor Time Metodunun İlkeleri
DIR yönetimi her çocuğu ve her çocuğun ailesini özel olarak ele almaktadır. Özetle her çocuk ve her aile incelenir. Metot 3 ana temel ilkeye odaklanmaktadır;
- D – Gelişimsel İlkesi
D.I.R’ın ilk ilkesidir. Bu ilkeye göre çocuğun emosyonel, sosyal ve bilişsel kapsamda nasıl ilerlediği – nasıl gelişim sergilediği saptanmalıdır. Örneğin yakın çevresiyle olan etkileşimi nasıl ya da etkileşim başlatabiliyor mu ve diğer bireylerle nasıl bağlantı kuruyor gibi sorulara odaklanılır. Bunun yanı sıra çevresindeki insanlarla iletişim kurması esnasında jestlerini kullanıp kullanamadığına da bakılmaktadır. Floor time, DIR’a göre bir çocuğun başarması gerekli 6 ana safha vardır. Bu safhalar kontrol edilmelidir. O 6 aşama ise şunlardır;
-
- Ortak ilgi sağlama, dikkat olguları
- Bağlantı kuruyor mu, kurmuyor mu, kuruyorsa nasıl bağlantı kuruyor
- Etkileşim – iletişim esnasında jest kullanabiliyor mu, ortak amaca odaklı etkileşim ne durumda
- Bir sorunu çözmek için gerekli etkileşim ne durumda
- Çocuğun duygusal fikirleri nelerdir
- Fikirler arasında köprü kurabilmesi ne seviyede, soyut düşünme ne seviyede, nedensellik bütünlüğü ne durumda
- Bireysel Farklılıklar İlkesi
Bu ilkede her çocuğun farklı olduğu bilinmekte ve ona göre yol izlenmektedir. Her çocuğun biyolojik olarak farklı olması o çocuğun öğrenme yetilerini de diğer bireylerle olan ilişki kurma unsurlarını bir şekilde etkilemektedir. Çocuklara yardımcı olabilmek için öncelikle her çocuğun farklı olduğu, her çocuğun zorlandığı durumların tespit edilmesi gerektiği bilinmelidir. Buna en iyi örneği şu şekilde sunabiliriz; çocuğun aşırı hassasiyet sergilediği durum yüksek sese karşı aşırı duyarlılık olabilir. Bu probleme sahip bir çocukla iletişim kurabilmek için daha belirgin yüz jestleri ve daha düşük ses tonlarıyla kurulan konuşmalar sağlanmalıdır. Her çocuğun kendine has sergiledikleri bireysel farklılıklar farklı alanlarda araştırılmalı ve tespit edilen alanlara göre etkileşim kurma stratejileri belirlenmelidir. Bu farklı alanları şu şekilde sıralayabiliriz;
-
- İşitsel işlemleme yetenekleri
- Mimik, yüz jestleri ve sözlü olmayan iletişimleri
- Dili kullanma ve anlama
- Görsel kapsamda işlemleme aşamaları ve uzamsal işlemlemeler
- Motor sistem planlaması ve sıralamaları
- Duyusal reaktivite ve modülasyon
- İlişki Temelli İlke
DIR metodunun son ilkesinde “İlişki temelli ilke” vardır. Bu ilkede çocuğun içinde bulunduğu gelişimsel güçlükleri tespit edilir. Bu güçlükler ve bireysel olarak farklılıkları etrafıyla olan ilişkilerini nasıl şekillendireceğini de etkilemektedir. İlkenin prensibine göre çocuğa bakan ilk kişilerin hedef alınması gerektiğidir. İlk bakıcılar çocukla olan ilişki kurulmasını desteklemektedir. Bu şekilde çocuğa bakan ilk bakıcılar onun gelişimine katkı sunmaktadırlar. İlk bakıcıdan kasıt büyük oranda anne ve babadır. Ardından kardeşler ve yaşıt arkadaşlar gelir. Kardeş ve yaşıtlar da anlamlı ilişkiler kurabilmek için oldukça önemlidir. Duygusal temelli tüm iletişim ve etkileşimler bu ilkenin temelini oluşturmaktadır.
D.I.R Yaklaşımı Nasıldır?
Floor time metodunun en önemli odaklarından biri de, çocuk ile yere oturarak oynamak gerektiğidir. Floor time metodunun 4 ana prensibi vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz;
- Çocuğun liderliğinden ilerleme
- Çocuğun ilgi duyduğu alanlardan ilerleme ve çocuğun içinde bulunduğu gelişim seviyesine göre yaklaşma
- Çocuğu fethetmek için çabalama girişimlerine devam etmek. Örneğin ona duygusal olarak yaklaşabilecek, onun merakını uyandırabilecek, onun motivasyonunu arttırabilecek, onun ilgisini cezp edebilecek yollarla iletişime geçme çabaları
Bu ana prensipleri şu şekilde örnekleyebiliriz;
Bir anne çocuğunun sevdiğinden emin olduğu herhangi bir şeyi yapabilir. Çocuk küpleri dizmeyi, üst üste koymayı ve devirmesini seviyor olabilir. Ya da anne küpleri üst üste koyduktan sonra onları devirmeyi seviyor olabilir. İşte tam bu noktada, devirmeyi seven çocukla iletişim için onun küpleri devirmesini bekleyebilirsiniz. 10 defa 20 defa devirmeyi yaptıktan sonra çocuğun belki bir dahaki serfe küplerin üstüne bir küp ekleyip eklenmeyeceğini görmek isteyebilirsiniz. Veya çocuk küpleri ya da herhangi bir oyuncağı fırlatmaktan hoşlanıyorsa anne eline bir kutu alarak onun fırlattığı oyuncakları tutmaya odaklanabilir. Bu açıya göre etkileşime hiç ara verilmez ve devam ettirilmelidir. Bu şekilde anne – çocuk arasında bir tür iletişim kurulmuş hissedilebilir ve komutlar verilmeden, beceri öğretmeden bağlantı kurmuş hisseder.
Floor Time Tedavisinde Kullanılabilen Ek İşbirlikleri
DIR yaklaşım metodunda pek çok disiplin ile çocuğun gelişim ve iletişimleri desteklenmelidir. Bu metod aşağıda sıraladığımız ek işbirlikleri – ek eğitimleri önerir ve onlarla birlikte ilerlemeyi önermektedir;
- Dil konuşma terapileri
- Özel eğitimler
- Müzik terapileri
- Uğraşı terapileri
- Duyusal terapiler
- İşitme terapileri
- Dil terapileri
- Motor terapileri