Gecikmiş Konuşma

                   Gecikmiş Konuşma

Gecikmiş konuşma bozukluğu, çocuğun normalde ve beklenen yaşına gelene kadar konuşmamasıdır ve çok yavaş olan konuşma süresi gecikmiş konuşma hastalığı anlamına gelmektedir.

Konuşma her bireyin belirli bir yaşa gelince edindiği bir özellik olup bazı durumlarda gelişmeyebilmektedir. Gelişim sağlanmadığı zamanlarda dil ile ilgili problemler meydana çıkmaktadır. Bunlardan biri de gecikmiş konuşma sorunudur. 

Çocuklar ilk olarak ağlayarak konuşurlar. İkinci adım olarak sesleri taklit ederler ve son olarak da yeni kelimeler türeterek konuşma sürecini sonlandırırlar. 

Konuşma başladıktan sonra sözcük gelişimleri ve kelime dağarcığı gelişimi sağlanır. Ancak gecikmiş konuşma rahatsızlığına sahip kişilerde bu süreç bu şekilde ilerlemez ve çocuk konuşmaya geçemez.

Konuşma Nedir?

Tüm insanların hayatlarını devam ettirebilmek için konuşma ihtiyacı duyarlar. Bu konuşma işlemi hem bir dert anlatma hem de bir istekte bulunma biçiminde olabilir.

Dil gelişimi bilişsel gelişimin büyük bir parçasıdır. Bireylerin bilişsel gelişimleri ilerledikçe dilin kullanımı becerileri de artmaktadır. Dil gelişimi her insanda doğum ile başlar ve ölünceye kadar devam eder. Çocuklar dil gelişimi için gerekli ilkeleri, kuralları ve bilgileri erken çocukluk döneminde tam olarak kavrarlar. 

Dil gelişimi sürecinin en önemli yaş aralığı 0-6 yaş arasıdır. En hızlı öğrenimi ise 0-3 yaş arasıdır. Çocuklar dil modellerini dinleyerek, izleyip taklit ederek, deneyim ve düşüncelerini paylaşarak öğrenirler.

Gecikmiş Konuşma Nedenleri 

Böyle bir durum ile karşılaşıldığı zaman çocuğun neden konuşamadığını anlamak önemlidir. Bunun çeşitli sebepleri olabilir. Gecikmiş konuşma nedenleri arasında zihinsel problemler olabilir. Yarık damak veya tavşan dudak vb. rahatsızlıklar da gecikmiş konuşmanın nedenleri arasındadır.

Fiziksel yetersizlik, işitme kaybı ve görme engeli gibi bazı durumlar da konuşmayı geciktiren sebeplerdendir. Çünkü eksik bir duyu diğer duyunun da gelişmesini engellemektedir. 

Uzun süre devam eden ve sık sık rahatsızlanan çocuklarda da gecikmiş konuşma rahatsızlığı ortaya çıkabilmektedir. Yine eğer çocuğun çevresinde ilgi çekici ve tetikleyici unsurlar olmadığı zaman çocuk kendini geliştirmek için çabalamaz. 

Böyle durumlarda da çocuk üşengeç yapıya sahip ise gecikmiş konuşmaya sebep olur.

 

Gecikmiş Konuşma Belirtileri

Gecikmiş konuşma rahatsızlığı, hem derece hem de tür olarak birçok alt başlıkta incelenmektedir. Bu noktada ailelerin görevi büyüktür. Çünkü gecikmiş konuşma rahatsızlığı bebeklik döneminde meydana gelen bir rahatsızlıktır. Bebeklik döneminde de çocuklar en çok aile fertleriyle yan yanadır. Bu noktada da ailenin dikkati erken teşhis için oldukça önemlidir.

Bu belirtileri kısacak sıralamamız gerekiyor ise;

• Çocukta yutma, çiğneme ve salya akıtma problemi gözlemlenmektedir.
• Kısıtlı sözcük dağarcığı vardır. Ya hiç konuşmazlar ya da zor anlaşılan hatta anlaşılmayan birkaç ses çıkartırlar.
• Jest, mimik ve işaretler kullanarak iletişim kurmaya çalışırlar.
• Düşünce ve isteklerini anlatmakta zorluk yaşarlar.
• İletişim kurmaya uzaktırlar ve iletişim kuramadıkları için de konuşmaktan daha da uzaklaşırlar. 
• Çevreleriyle uyum problemi yaşarlar. 
• Yalnız kalmayı tercih ederler. Çünkü neredeyse herkes ile iletişim problemi yaşarlar.

Gecikmiş Konuşma Tanısı Koyulması

Doğru tanı konulabilmesi için öncelikle; ilk olarak çocuğun konuşmasını engelleyen durumun psikolojik mi yoksa fizyolojik mi olduğunu öğrenmek gerekir. Bunun için yapılacak ilk iş çocuğu psikoloğa veya pedagoga götürmek gerekir. Eğer psikolojik olarak bir durum yok ise ilk iş doktora giderek fizyolojik problemler araştırılır.

Geçikmiş konuşma bozukluğu teşhisi de belirtilerin görülmesiyle birlikte psikolog yardımı da alınarak uzman bir dil ve konuşma terapisti tarafından konulmalıdır.

Çocuğun ailesi ve çevresi yardımıyla iyileşme süresi değişir. Süreç boyunca da değişik testler uygulanarak bunlar saklanır ve gelişmeler arasında kıyaslanma sağlanır.

Gecikmiş Konuşma Tedavisi

Gecikmiş konuşma bozukluğu işitme sorunu yüzünden gerçekleşiyor ise süratle tedaviye başlanmalı ve işitme cihazı kullanılmalıdır. Hastalığı yenebilmek için farklı terapiler, oyun temelli eğitimler ve yöntemler bulunmaktadır.

Gecikmiş konuşma tedavisi süresi de bireye ve bireyin hastalığının şiddetine göre değişmektedir.

Gecikmiş Konuşma Egzersizleri

Yapılan egzersizler yapılma bölgesi dolayısıyla belirli niteliklere ayrılmaktadır. İlk olarak dudak ve dil çevresinde yapılan egzersizler incelenmektedir. Bunlara; dudağın etrafına çikolata veya şeker sürmek, dondurma veya lolipop yalamak, çeşitli sesler çıkartmak, sakız çiğnemek, dili dışarı çıkartmak, dili dışarı içeri çekmek ve dili şıklatmak örnek verilebilir.

İkinci kategori ise dudak hareketleri ile yapılan konuşma egzersizleridir. Bunlara; üst dişleri gösterme, alt dişleri gösterme, alt dudağı ısırma, kalemi dudaklar arasında tutma egzersizleri örnek verilebilir.

Üçüncü kategori yanak hareketleridir. Bunlara da iki yanağı aynı anda şişirme, sağ yanağı şişirme, ol yanağı şişirme, soldan sağa sürekli yanak şişirme, dil ile sağ yanağı şişirme ve dil ile sol yanağı şişirme örnek olarak verilmektedir.

Dördüncü kategori mimikler ile yapılan egzersizlerdir. Bu egzersizlere; hayret, gülmek, kızmak, ciddi, korku, üzüntü, uyku, ağlamak ve evet demek egzersizleri örnek konumundadır. 

Son olarak da çene hareketleri ile yapılan egzersizler vardır. Bunlara da ağzı gergin bir biçimde açmak ve kapatmak, alt çeneyi sağa sola hareket ettirmek, dil ile sağ yanağı şişirmek, dil ile sol yanağı şişirmek biçiminde örneklendirilmektedir.

Gecikmiş konuşma egzersizleri bu şekilde daha fazla da örneklendirilebilir.

Dil ve Konuşma Terapistliği 

Dil ve konuşma ile ilgili problemler bireylerin hem sosyal yaşantılarını hem de bireysel yaşantılarını oldukça olumsuz etkileyen sorunlardır. Ufak problemler aile içerisinde belirli etkinlikler ve kitaplar ile çözülebilir. Ancak bazı noktalarda sadece aile bir işe yaramamaktadır. Bu noktada bir yardım almak, terapi isteğinde bulunmak gerekir. 

Konuşma ile ilgili problemleri çözen doktorların ve mesleği adı dil ve konuşma terapistidir. Sayısal bir bölüm olup son zamanlarda fazlaca ilgi görmeye başlayan bir meslektir. Konuşma ile ilgili bir problem yaşayan bireye tedavi yöntemi planlanır.

Yöntem planlandıktan sonra terapistin vereceği etkinlikler düzgün ve devamlı biçimde yapılarak rahatsızlık durumu ortadan kalkar. Süreci ailenin de desteklemesi önemli bir noktadır. Aileden destek sağlanınca da iyileşme süreci oldukça hızlanır.