Bir çocuğun yaşıtlarıyla aynı düzeyde konuşma becerisi gösterememe durumuna konuşma bozukluğu veya dil gecikmesi denilmektedir. Konuşma organlarından kaynaklanan bir sorun neticesinde ortaya çıkan konuşma bozukluğu ‘organik konuşma bozukluğu’ olarak adlandırılırken, herhangi bir organdan kaynaklanmayan konuşma bozukluğuna ise ‘işlevsel konuşma bozukluğu’ adı verilmektedir.
Dönemlerine Göre Çocuklarda Konuşma Özellikleri
3-6 ay arasındaki bu dönemde her çocuk anlamsız sesler çıkarır.
6-12 ay arasındaki bu dönemde ba-be-ma-me gibi heceler tekrar tekrar söylerler.
12 aylık bebekler ismiyle seslenildiğinde bakmalıdırlar.
12-16 ay arasındaki bebekler dede-baba gibi anlamlı kelimeler söyleyebilmelidirler.
24 ay bittiğinde 5-10 kelimeden oluşan konuşma dağarcığı olmalıdır.
36. aya kadar ‘Bu ne?’ , ‘Top nerede?’ Gibi kısa sorulara anlamlı cevaplar vermelidir.
36. aya kadar 2 ya da 3 kelimeli cümleler kurarak konuşabilirler.
36. aydan sonra kullandığı kelimeler ve konuştuğu cümleler herkes tarafından anlaşılır olmalıdır.
4-5 yaşlarında basit bir olayı anlatabilmelidir.
6-7 yaşındaki bir çocuk daha karışık olayları anlatabilmelidir.
Çocuklarda Geç Konuşma Nedenleri
Çocuklarda görülen konuşma bozuklukları tedavi edilmeden önce çocuklarda geç konuşma nedenleri iyice irdelenmelidir. Konuşma gecikmesine neden olabilecek tüm durumlar dikkatlice incelenmelidir. Bunun için en temel bakılması gereken, konuşma organlarının işlevsel bir sorununun olup olmadığıdır. Beyin fonksiyonlarının yanı sıra göz, kulak, burun, boğaz, sinir sistemi ile ilgili olası problem durumları derinlemesine araştırılmalıdır. Çocukta işitme kaybı olması konuşması ile ilgili sorun teşkil edebilir. Konuşma zorluğu yaşayan çocukların işitme testlerinin yapılmış olması gerekmektedir. Ayrıca dil bağı, dudak yarığı ve damak yapısı bozukluğuna karşın ağız içi incelenmeli, tedavisinin de yapılmış olması gerekmektedir.
Kulak burun boğaz uzmanı ve çocuk nörolojisi çeşitli tetkikler yaparak konuşma bozukluğunun sebeplerini organlara bağlı olmadığını tespit ederlerse çocuk psikiyatrisinden yardım almanız gerekebilir. Çünkü konuşma gecikmesinin sebebinin organik olmadığı durumlarda psikolojik incelemeler yapılmalıdır. Çocuklarda geç konuşmanın nedenleri:
Otizm ve zekâ geriliği yapan hastalıklar
Prematüre doğum
Büyüme gelişim geriliği
Aile bireylerinde gecikmiş dil bozukluğu
İşitme ve görme kusurları
Sara, depresyon gibi kronik hastalıklar
Yarık dudak ve damak yapısındaki bozukluklar
Genetik-kromozom bozuklukları
İki dil konuşulması
Aşırı anne–baba tutumları
Çocuğa konuşma fırsatının verilmemesi
Gecikmiş Konuşma Nasıl Tedavi Edilir?
Öncelikle çocuğunun dil eğitimine katkı sunması için anne ve babalara eğitim verilmelidir. Çocuklarıyla yeterli ve etkili bir iletişim kurmanın önemli olduğu, çocuklara konuşmaları için fırsatlar verilmesi gerektiği anne ve babalara anlatılmalıdır. Çocuğun istediğini dile getirirken konuşması için sabırla beklenmeli, konuşmaya teşvik edilmeli ve onun yerine konuşma yapılmamalıdır. Çocuğa cevaplaması için sorular yöneltilmeli ve uygun bir süre beklenmelidir. Ayrıca çocuğun kısa öyküler oluşturması için etkinlikler planlanmalıdır. Tüm bu eğitim planlanırken çocuğun sadece anne babası değil, yakın çevresindeki herkes çocuğun konuşması yönünde teşvik edici çalışmalar yapmalı ve örnek oluşturma çabasında olmalıdır. Bu süreci en rahat şekilde atlatması için çocuğa sabırla destek olmalıdır.
Çocuğunuza sevgi ile yaklaşın ve sık sık konuşun.
Onunla iletişim kurarken tane tane konuşun ve acele etmeyin.
Bazı kelimeleri yanlış söylediğinde baskı yapmayın, düzeltmesi için şans verin.
Ona bol bol sorular sorun.
Söylediği hece ve sesleri ona tekrarlatın.
Yalnız kalmasına fırsat vermeyin.
Yaşıtlarıyla oyunlar oynaması için ortamlar yaratın.
Gördüğü nesneler ile ilgili bir şeyler anlatın.
Mümkün olduğunca TV den uzak tutun.
TV izliyorsanız siz de yanında olun ve izledikleri ile ilgili sorular sorup sohbet edin.
Duygu ve isteklerini hareketlerle değil sözcüklerle anlatmasını isteyin.
Ona kitap okuyun, masal anlatın, ninniler söyleyin.
Hikâye kartları ile küçük öykü yaratma oyunları oynayın.
Temel beslenmesine çok dikkat edin.
Uyku düzenine mutlaka uyun.