0+
Afazi
Afazi, beyinde bulunan konuşma merkezlerinde alınan hasar sonucunda ortaya çıkan konuşma, konuşulanı anlama ve yorumlama gibi becerilen kısmi olarak veya tamamen ortadan kaybolması durumudur.
Beyin hastalıkları, beyin tümörleri veya beyin kanamalarıyla ortaya çıkan bir hastalık durumudur. Ayrıca afazihastalığına bellek ve dikkat bozuklukları da eşlik edebilmektedir. Bu gibi durumlarda hastalığın iyileşme süreci uzamaktadır.
Afazisi olan bir birey bir iş yapacağında nerden ve nasıl başlayacağını belirlemekte oldukça zorlanacaktır. Afazi hastalığının çeşidine göre de anlamama veya anladığını yorumlayamama gibi sorunlar yaşayacaktır.
Afazi Nedir?
Afazi ne demek sorusunu düşündüğümüz zaman daha önce de açıkladığımız gibi, beyinde bulunan konuşma merkezlerine alınan hasarlar sonucunda meydana gelen konuşmayı ve konuşulanı anlamayı engelleyen hastalık durumuna afazi denir. Hem konuşmayı hem de anlamlandırmayı engelleyen bir hastalık olup tedavisi mümkündür.
Beyin damarlarının tıkanması, beyin kanaması geçirmek gibi sonradan meydana gelen olaylar sonuncunda ortaya çıkmaktadır.
Afazi Tipleri
Afazi tipleri birkaç başlık altında incelenmekte olup hepsinin tedavi yöntemleri birbirinden ayrılmaktadır.
1)Tutuk Afazi
Tutuk afazi çeşidine sahip bireyler ne demek istediklerini bilirler. Ancak fikirlerini dile getirmekte veya başkalarıyla düşüncelerini paylaşmakta problem yaşarlar. Sürekli söyleyecekleri şeyleri tam anımsayamazlar. Tutuklukları hem yazılı hem de sözlü durumlarda devam etmektedir.
2) Akıcı Afazi
Akıcı afaziye sahip bireylerde sağlıklı işitme ve okuyabilmesine rağmen anlamlandırma konusunda problem vardır. Çoğunlukla nerede ve nasıl olduğunu önemsemeden kullanılan kelimeleri sadece gerçek anlamda kabul ederler. Akıcı bir konuşmaları vardır ama anlamlandırmaları oldukça kısıtlıdır.
3) Anomik Afazi
Anomik afazi hastalığına sahip hastaları akıcı ve anlaşılır konuşurlar ancak konuştuklarını ve duyduklarını anlamlandırmak konusunda problem yaşarlar. Algılamada problem yaşamalarına rağmen nesneleri anlamlandıramaz ya da kullanmak istedikleri kelimeyi hatırlamakta oldukça fazla zorlanırlar. Ayrıca sözlü iletişimde ve yazılı anlatımda da oldukça fazla güçlük çekmektedirler.
4) Global Afazi
Afazi hastalığının en şiddetli türü olup genellikle bireyler felç geçirdikten sonra ortaya çıkmaktadır. Global afazi hastalığına sahip bireylerin konuşma ve algılamada güçlük çekmelerin yanı sıra okuma ve yazma becerileri de ellerinden gider.
5) Progresif Afazi
Diğer türlere oranla çok daha nadir görülen bir afazi türüdür. Bu tür hastalığa sahip bireyler, konuşma, okuma, yazma veya anlama becerilerini aniden değil de yavaş yavaş kaybederler. Hasta olan kişiler el işaretlerini veya mimikleri alternatif olarak kullanmayı tercih ederler.
Afazi Testi
Afazi hastalığı testler ile ortaya çıkarılabilen ve kolayca fark edilen bir hastalıktır. Eğer afazi hastalığı belirtileri gösteren biri var ise acilen doktora gidip test yaptırması ardından da tedaviye başlaması gerekmektedir. Afazi testi neredeyse her sağlık kuruluşunda yapılan bir testtir.
Afazi Belirtileri
Afazi belirtileri bulunmakta ve bu belirtiler görüldüğü zaman doktora danışmak gerekmektedir. Bu belirtiler; konuşmada güçlük, adlandırmada güçlük, anlamlandırmada güçlük, okuma-yazmada güçlük biçiminde ayrılmaktadır.
Afazi Tedavisi Nasıldır?
Afazi tedavisi nasıldır sorusu sıkça bireylerin merak ettiği bir konudur. Tedavi süreci afazinin tipine ve seviyesine göre değişmektedir. Bazı durumlarda dil becerileri birkaç saat ya da birkaç gün içerisinde geri dönebilmektedir.
Bu tip değişmeler beyne giden kan akışına bağlıdır. Göreceli iyileşme süresi genel olarak iki yılı aşkın sürece devam etmektedir. Bazı kişilerde ise afazi hastalığı kalıcı olabilmektedir.
İyileşme süresini etkileyen faktörler arasında hasara uğramış olan beyin alanı, beyin hasarının yaygınlığı, hastanın yaşı, hastanın cinsiyeti, hastanın sağlık durumu ve motivasyonu yer almaktadır. Aynı zamanda bireysel farklılıklar da tedavi sürecini etkilemektedir. Bu farklılıklara hastalığa yakalanmadan önceki zeka düzeyi veya bireylerin eğitim düzeyi örnektir.
Günümüz tıp dünyasında afazi tedavisinde önemli birçok başarı sağlanmıştır. Dil ve konuşma terapistleri afazi tedavisinde çok büyük rol oynarlar. Özellikle ilk altı ve on iki aylık süreçte hızlı bir gelişim gösterileceği için bu süre içinde terapi desteği almak oldukça iyi olacaktır.
Afazi Egzersizleri Nelerdir?
Afazi egzersizleri belli başlıklar altında basit bir biçimde sıralanmaktadır. İlk başlık dil ile ilgili egzersizlerdir. Bunlar; dili dışarı çıkarmak, dili dudakların sağına ve soluna değdirmek, dili dışarı içeri çekmek, dili buruna doğru sokmak, dil ile yuvarlayarak dudakları yalamak ve dil ucunu alt dişlerden en sağdaki ve en soldakinin üzerine değdirmek şeklinde örneklendirilebilir.
İkinci başlık ise dudak ile yapılan egzersiz hareketleri vardır. Bunlar; dudakları yanlara doğru çekerek dişleri bitişik vaziyette göstermek, üst dişleri göstermek, alt dişleri göstermek, üst dudağı ısırmak, alt dudağı ısırmak, iki dudağı da ağız içine almak, kalemi dudaklar içerisinde tutmak gibi örneklendirilebilir.
Üçüncü başlık yanak hareketleri ile yapılan egzersizlerdir. Bunlar; iki yanağı aynı zamanda şişirme, sağ yanağı şişirme, sadece sol yanağı şişirme, soldan sağa ve sağdan sola sürekli yanak şişirme, iki yanağı dişlerin arasına çekme, dil ile sağ yanağı şişirme ve dil ile sol yanağı şişirme biçiminde örneklendirilebilir.
Dördüncü başlık ise mimikler ile yapılan egzersizlerdir. Bunlara örnek olarak; ağlamak, evet demek, hayır demek, korku, üzüntü, uyku, kızmak, hayret ve gülmek verilebilir.
Beşinci başlık çene hareketleridir. Çene hareketleri; ağzı açıp kapatmak, alt çeneyi sağa sola hareket ettirmek, soldan sağa sağdan sola sürekli yanakları şişirmek, iki yanağı dişler arasına çekmek, dil ile sağ yanağı şişirmek ve dil ile sol yanağı şişirmek biçimindedir.
Beklenenin dışında afazi hastalığının tedavisinde kullanılan tedavilerden biri de burun hareketleridir. Burnunu buruşturarak yukarı çekmek ve burun deliklerini açmak önemli iki burun egzersizidir.
Son olarak da dil gelişimi alanı ve nefes alma egzersizleri vardır. Bunlar; dudaklar kapalı biçimde ağızdan üfleme, burundan nefes alıp ağızdan verme, kamış ile hava çekme, burundan iki defa nefes alıp iki kere vermek, ıslık çalmak, burun çekmek, iç çekmek, nefesli müzik aleti çalmak, horlamak ve öksürmek şeklinde sıralanabilir.